Het is tijd voor nieuw beleid en een nieuwe strategie. Want De Haagse Scholen staat voor fikse uitdagingen, van onderwijsvernieuwing tot aan onze positie in de maatschappij. Directeuren, beleidsmedewerkers en college van bestuur pakken daarom samen zes thema’s bij de kop. En ontdekken de behoefte aan een duidelijke DHS-identiteit.
Hoera, het is bijna voorjaarsvakantie. Leuk, we maken er een feestje van op school. Letterlijk, met leuke activiteiten, zoals schminken. En dan zegt een van de kinderen opeens: ’Ik wil de Palestijnse vlag op mijn gezicht.’
Tja, wat doe je dan? Ouders die het schminken verzorgen, weten zich ook geen raad. Wat denk je? Kwam die vlag er? Je leest het verderop. Maar eerst nog een ander voorbeeld.
Tijdens de Kinderboekenweek zingt de hele klas het liedje ‘Ik heb twee papa’s en het is altijd dubbel feest’. De volgende dag staan er ouders op de stoep, omdat ze het daar niet mee eens zijn.
Issues
Zo komen er steeds vaker allerlei issues de scholen binnen, waarover de meningen vaak lijnrecht tegenover elkaar staan.
“Die polarisatie wordt steeds zichtbaarder”, zegt bestuursvoorzitter Wiely Hendricks hierover. “Je ziet het op de voetbalvelden, in winkels, op straat, in de buurt, op televisie, zelfs in de politiek en ook steeds meer in school.”
“En al die meningen worden steeds vaker en steeds harder geuit”, vertelt Ricardo Verver, directeur van OBS De Kameleon. Samen met vijf collega directeuren en een beleidsmedewerker zitten Ricardo en Wiely in de beleidsgroep ‘DHS en de maatschappij’.
De toenemende tegenstellingen in de samenleving en hoe je daar als school mee omgaat, is één van de zes thema’s die directeuren en beleidsmedewerkers in beleidsgroepen aanpakken. Zo zijn er nog vijf thema’s, waarmee beleidsgroepen aan de slag zijn. Hoe is dat zo gekomen?
Hoe gaan we om met de spanningen in de samenleving?
Wiely Hendricks, voorzitter college van bestuur
Meer samen
“Eind vorig jaar hielden we de eerste managementbijeenkomst (maandelijkse bijeenkomst voor alle directeuren binnen DHS) nieuwe stijl”, vertelt beleidsmedewerker Karin Striekwold, ook lid van de beleidsgroep DHS en de maatschappij. “Voorheen formuleerde het bestuur beleidsvoorstellen, weliswaar met inbreng van de directeuren. Die voorstellen ontvingen de directeuren dan weer voor commentaar, maar het initiatief lag toch vooral bij het bestuur. Dat wilden we anders, met meer inbreng en betrokkenheid van de directeuren.”
En zo vonden er eind vorig jaar werksessies plaats, waarbij alle directeuren onderwerpen inbrachten. “Die zijn samengebracht tot de zes thema’s, waarna je kon kiezen met welk thema je aan de slag wilt. DHS en de maatschappij sprak mij het meeste aan. Binnen deze beleidsgroep werden ook weer onderwerpen en knelpunten benoemd. Het waren er wel vijftig”, zegt Lidia Taal, directeur van Inspecteur De Vries school en ook lid van de beleidsgroep.
De kern van de zaak
Alle zes de thema’s zijn belangrijk en hangen bovendien nauw met elkaar samen. Toch staan we hier uitgebreider stil bij DHS en de maatschappij. Want dit thema raakt het wezen, de kern van De Haagse Scholen, werd nog eens benadrukt in een bijeenkomst met een extern deskundige. Hoe dat zo?
Omgaan met dilemma’s
“Veel mensen zijn het over dingen oneens”, vervolgt Wiely. “Ook over dingen op school. Hoe ga je daarmee om? Staan we toe dat kinderen bijvoorbeeld elkaar proberen te overtuigen dat in het conflict Israël goed of fout is? Dat soort dilemma’s. We scharen het voor het gemak onder de noemer ‘DHS en de maatschappij’.
Het gaat om de vraag: hoe gaan wij om met de spanningen in de samenleving en de maatschappelijke vraagstukken die de school binnenkomen? Zijn we bijvoorbeeld ineens terughoudend met Paarse Vrijdag? Of past dat juist bij ons? Hoort het bij onze identiteit om daar actief inhoud aan te geven. En zo ja, hoe dan?”
Zoektocht naar identiteit
Het woord is gevallen: identiteit. Dat blijkt de sleutel van de EHBO-kist bij maatschappelijke dilemma’s en meer. Want de scholen hebben terecht behoefte aan handvatten, richtlijnen voor deze lastige situaties.
“Dan vervallen organisaties snel in regels en procedures. Maar, we kwamen er al vlot achter dat dit niet de weg is”, zegt Karin. “Dan ben je ad hoc bezig en moet je voor ieder voorval een scenario en een plan hebben.”
De basisvraag is eerder: waar sta je voor als school en bestuur? Daar ging de beleidsgroep vervolgens mee aan de slag. Maar dat blijkt nogal een zoektocht. Dat bedenk je niet zomaar.
Hoe die DHS identiteit eruit ziet, is nog niet duidelijk. Daar moeten we de hele organisatie bij betrekken.
Ricardo Verver, directeur obs De Kameleon
Openbaar onderwijs is onafhankelijk
“Hoe dan ook is openbaar onderwijs onafhankelijk”, zegt Lidia hierover. “Neem zo’n Paarse Vrijdag, een dag waarop scholieren door het dragen van de kleur paars op school hun solidariteit kunnen tonen met lhbt+’ers. Doe je daaraan mee, dan draag je wel iets uit. Als je dat doet, moet je dan niet ook aan alle andere onderwerpen aandacht schenken? Je kunt moeilijk lukraak een item kiezen. Dat doen we nu soms wel. Je kunt ook als school vinden dat iedereen welkom is, zonder alles proactief uit te dragen. En vergeet niet dat er ook mensen of organisaties zijn die proberen scholen voor hun karretje te spannen.”
Hoe dan ook is openbaar onderwijs onafhankelijk
Lidia Taal, directeur Inspecteur de Vriesschool
Drijfveren
“Kortom, we zijn er nog niet uit”, vervolgt Karin. “Wel kwamen we tot een aantal drijfveren. Bijvoorbeeld dat de kinderen centraal staan. Zij moeten zelfvertrouwen ontwikkelen. En we moeten kansenongelijkheid tegengaan. We willen bijdragen aan een mooiere maatschappij. We willen de verbindende schakel zijn. De school wordt steeds meer een community in de wijk.
Maar hoe breng je dat in de praktijk? Daar bedachten we kernwoorden voor als: zingeving, verbinding, vertrouwen, belangstelling en aandacht, authenticiteit.”
Dat zijn mooie kernwoorden, maar hoe zet je die om in daden? Waar leidt dat toe? Ook dat is nog niet zo makkelijk. Het ei is zeker nog niet gelegd en het blijft nog een zoektocht. De beleidsgroep besloot daarom externe hulp in te ‘vliegen’, kun je zeggen.
De school wordt steeds meer een community in de wijk
Karin Striekwold, strategisch beleidsmedewerker
Geen regels, maar verinnerlijking
Want Welmoed Vlieger bracht die externe deskundigheid in. Zij is filosoof en kan als geen ander helpen individuele kernwaarden naar boven te halen. En dat is wat DHS nodig heeft, is nu het idee. Karin: “Met Welmoed ontdekten we dat je veel minder regels en procedures nodig hebt, als je je kernwaarden kent en van daaruit werkt. Dan heb je een meetlat waarlangs je situaties legt. Maar dat moet je je dan wel eigen maken. We noemen dat verinnerlijking. Het betekent dat je een bepaalde houding, een persoonlijke ontwikkeling en sociale betrokkenheid ontwikkelt, van waaruit je werkt. Dat je eigenlijk ‘gewoon’ mens bent, met een zekere mildheid en innerlijke drijfveer.”
Dat klinkt behoorlijk filosofisch en dat is het natuurlijk ook. De volgende stap is om dat concreet te maken. Om samen te ontdekken wat nou de kernwaarden van De Haagse Scholen zijn, verwoord in een identiteit. Zodat je die ook kunt uitdragen.
“Dat zal helpen die lastige situaties te hanteren en zelfs grotendeels te voorkomen. Door ook met inbreng van ouders te bepalen waar de scholen voor staan, neem je hen mee. Zo creëer je draagvlak voor beleid, bijvoorbeeld ten aanzien van Paarse Vrijdag. We bepalen het samen en het staat beschreven”, vult Wiely aan.
Met alle betrokkenen
Hoe die DHS identiteit eruit ziet is nog niet duidelijk “Dat gaan we niet in ons beleidsgroepje bedenken”, vertelt Ricardo. “Dat moeten we met de hele organisatie doen. Daar denken we nu over na, hoe we dat kunnen doen. We kunnen moeilijk met z’n allen bij elkaar gaan zitten. We moeten dus iets bedenken om medewerkers, ouders en wellicht zelfs leerlingen hierbij te betrekken.”
“Kijk, Welmoed Vlieger heeft de filosofische kennis en vaardigheden om met kleine groepen tot die individuele kernwaarden te komen”, vult Wiely aan. “Maar dat is niet kopieerbaar. We kunnen niet verwachten dat bijvoorbeeld de directeuren dat proces even overdoen in hun school. Maar hoe dan wel? Gaat Welmoed in groepen met de scholen aan de slag? Houden we een congres? We hebben inmiddels een idee ontwikkeld voor de eerste stappen op weg naar een waardenkader voor DHS en gaan daar in het nieuwe schooljaar mee aan de slag.”
Als de identiteit op hoofdlijnen duidelijk is, helpt die ons ongetwijfeld om beter om te gaan met al die maatschappelijke dilemma’s die de scholen binnenkomen. Bijvoorbeeld als een kind de Palestijnse vlag op het gezicht wil. Hoe is dat eigenlijk afgelopen?
“In dit geval was de oplossing vrij makkelijk”, zegt Ricardo. “We hadden schminkvoorbeelden waaruit de kinderen konden kiezen. De Palestijnse vlag zat daar niet bij.”
Dit artikel is ook terug te lezen in het jaarmagazine 2024 van De Haagse Scholen
Tekst: Ger Dreijer
Fotografie: Frank van der Burg