OBS Anne Frank is sinds kort kandidaat-school voor het IB Primary Years Programme. Het IB-onderwijs (International Baccalaureate) is in de jaren 60 opgezet voor expatkinderen die veel verhuisden en dus over de hele wereld hetzelfde kwaliteitsonderwijs wensten. Wereldburgerschap staat centraal in deze onderwijsvisie. Onderwijskundigen zagen de behoeften om jongeren uit te rusten met vaardigheden, waarden en kennis die nodig zijn om een vreedzamere toekomst op te bouwen.
Sinds enkele jaren zie je het IB-onderwijs steeds meer opkomen op reguliere Nederlandstalige scholen. Startpunt International was dé pionier in Nederland als eerste Nederlandstalige IB PYP school in het openbaar basisonderwijs. Een paar jaar later volgde Springbok International. OBS Anne Frank gaat die uitdaging nu ook aan. En dat is, ondanks het Nederlandse netwerk aan IB professionals dat er inmiddels is, nog steeds een flinke uitdaging. Wat betekent dit voor de school en wat levert het ze op? Alice van Maastricht, directeur van de school (op de foto rechts) en Imke Herold, IB PYP coördinator (op de foto links) vertellen er meer over.
Wat voor school is de Anne Frank?
De Anne Frank is een openbare basisschool in stadsdeel Escamp met twee locaties. Een hele diverse school, onze leerlingen hebben verschillende achtergronden, ze vertegenwoordigen zo’n 60 nationaliteiten. Het is ook een grote school, van elke jaargroep zijn er 3 klassen en 2 nieuwkomersgroepen, in totaal bijna 600 leerlingen.
Waarom hebben jullie gekozen voor het IB PYP onderwijs?
We hebben met de school een missie en visie traject gedaan en kwamen tot de conclusie dat we meer wilden doen met onderzoekend leren. Marleen de Kleijn (directeur van Startpunt International) was toen net geautoriseerd als IB PYP school en wilde haar kennis en ervaring met dit prachtige onderwijs delen met andere scholen. Zij gaf een presentatie bij ons op school en wij waren meteen enthousiast. Het sloot heel erg aan bij wat we zochten en graag zouden willen.
Hoe ziet die reis er tot nu toe uit?
IB PYP school word je natuurlijk niet zomaar. We hebben gezegd dat we het wilden onderzoeken. Dit schooljaar hebben we met het schoolteam een start gemaakt met IB-onderwijs door tijdens studiedagen diverse onderdelen van het hele IB concept te behandelen. Ook hebben leerkrachten de kans gekregen om concrete voorbeelden te zien bij zowel Startpunt International als Springbok International. In januari is de knoop doorgehakt en zijn we van start gegaan met onze eerste unit. Vanaf april 2023 zijn we officieel IB -kandidaatschool. Professionaliseren is een essentieel onderdeel van het IB en daarom hebben we met het hele team in juni de training ‘Making the PYP Happen’ gevolgd. Niet iedereen wil zo’n grote verandering aangaan. Dus hebben we afscheid moeten nemen van een aantal collega’s. Dit type onderwijs trekt juist ook weer nieuwe mensen aan, zelfs van de andere kant van de wereld! We bieden iets unieks binnen het Nederlands onderwijs.
“Dit traject vraagt om een hele cultuuromslag van ons onderwijs, we moeten daarin het team en ouders meekrijgen. Het vraagt om een andere manier van werken.”
Alice van Maastricht, directeur OBS Anne Frank
Dan heb je die stap gezet, hoe word je dan een IB PYP school?
Allereerst moet je aantonen waarom je dit wilt doen en waarom het past bij de school. Als je dan bepaalde zaken op orde hebt, aan bepaalde randvoorwaarden hebt voldaan, dan heb je toestemming nodig van het bestuur, de ouders en de MR van de school. Vervolgens moet je ook tijd faciliteren voor de medewerkers op school. Wij hebben voor hen tijd uitgeroosterd en dat opgevangen met vakleerkrachten die talentvakken geven, zoals muziek, techniek en ckv. De tijd die leerkrachten niet voor de klas staan, gebruiken we voor professionaliseren en het voorbereiden van de units.
Vanaf de start van het kandidaatschap gaat de school in samenwerking met een IB consulent stappen maken naar de autorisatie toe. Hierbij kun je denken aan het onderzoeken en opstellen van taal-, reken-, aanname- en inclusiviteitsbeleidsplannen. Er wordt gekeken hoe het onderzoekende leren een prominente rol heeft in de 6 transdisciplinaire units. De PYP coördinator helpt de leerkrachten met het plannen en voorbereiden. Daarnaast zullen we kijken naar de inrichting van de school, klassen en buitenruimtes. Tegen het eind van schooljaar 2024-2025 verwachten wij de aanvraag voor autorisatie te kunnen doen. En als we dan de stempel krijgen, dan ben je geautoriseerd en mag je je officieel IB PYP school noemen, maar dan stopt het niet! Het gaat om ‘life long learning’.
Wat betekent het voor de leerkracht om die omslag te maken?
Voor leerkrachten is het IB onderwijs veel meer coachen dan lesgeven. En het is holistisch, vakken worden niet apart gegeven, het is allemaal verweven met elkaar. Als school bepaal je samen het centrale idee van elke unit vooraf. Je maakt een planning, maar de uitkomst van wat de leerlingen leren staat niet helemaal vast. Op de Anne Frank deden we al aan thematische onderwijs (Ontwikkelingsgericht Onderwijs), dus de stap naar IB is daardoor misschien iets minder groot. Maar bij IB is de leerkracht echt een coach en dat is echt anders. De leerlingen zijn leidend in je onderwijs. Het is heel erg op maat, omdat niet alles vooraf is bepaald. Als coach (leerkracht) kun je sturen. Het mooie is dat het zo heel erg inspeelt op de intrinsieke motivatie van leerlingen. Zij bepalen, binnen de kaders, wat ze willen leren en daardoor zijn zij een stuk gemotiveerder en hebben zij veel meer eigenaarschap over hun eigen leren. Uiteraard zijn de uiteindelijke doelen van wat geleerd moet worden wel hetzelfde en de SLO doelen zijn daarbij leidend. De weg er naartoe ziet er in het IB onderwijs alleen anders uit.
Kun je een voorbeeld geven?
Als voorbeeld, het SLO-doel sorteren & ordenen van dieren in groepen. Je leert dan dat bepaalde dieren bijvoorbeeld zoogdieren zijn, maar welke dieren je precies gaat onderzoeken dat staat niet vast. Je kijkt waar de interesse van de leerlingen ligt en je speelt in op de leefwereld van de kinderen. Zo creëer je kansen voor het enthousiasme van leerlingen, maar ook van leerkrachten. Zij kunnen doen waarvoor ze zijn opgeleid, zelf lessen maken.
En de leerkracht krijgt er tijd voor om dat te doen, gezamenlijk met de IB PYP coördinator. Het is belangrijk dat je het met elkaar doet.
En maken jullie daarbij ook gebruik van de expertise van andere IB-scholen?
Ja zeker en dat is ook heel leuk. We werken samen met andere IB PYP scholen, voornamelijk binnen De Haagse Scholen, maar ook daarbuiten. Zo vormen we een hechte leergemeenschap met elkaar.
Wat is jullie droom?
Dat onze leerlingen met een goedgevulde rugzak de wereld in gaan, leren zelf kritisch te denken en dingen te bevragen. Dat is heel belangrijk in deze tijd. En dat ze respect hebben voor elkaar en de wereld, ongeacht hun achtergrond, antwoordt Marieke, leerkracht van groep 3 die inmiddels ook aan tafel zit.
Leren gaat bij kinderen vanzelf, bij jonge kinderen zie je dat nog heel goed, en soms gaat dat eruit. Met IB word je je weer bewust van leren en dat dat leuk is. Het eigenaarschap ligt bij de leerlingen én de leerkracht. Want leren stopt nooit. En dat wordt met dit type onderwijs bij leerlingen en leerkrachten heel zichtbaar. Ik vind het ook mooi dat het niet gaat over goed en fout. Maar, hoe kan je het beter doen?
Wanneer zijn jullie tevreden?
“Nooit!”, roepen Alice en Imke in koor.
“Als iedereen elke dag iets nieuws leert. Dat je elke dag groeit. Je kan elke dag ergens beter in worden. Leren is groeien”, sluit Alice met een grote glimlach af.